Nejat ÇOĞAL / Ticaret Başmüfettişi
Türkiye ile Suriye Arap Cumhuriyeti (Suriye) arasındaki dış ticaret ve transit işlemlerinde verilecek gümrük hizmetleriyle ilgili usul ve esaslar yeniden belirlendi. Suriye ile ticarette verilecek gümrük hizmetleri konusunda, Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan 2021/12 sayılı Genelge ile kurumların kontrol ve uygulamalarına ilişkin mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, ülkemiz ile Suriye arasındaki ihracat, ithalat ve transit işlemleri ile Türkiye Gümrük Bölgesi (TGB) üzerinden Suriye’den Suriye’ye transit işlemlerinde verilecek gümrük hizmetlerine dair usul ve esaslar belirlenmiştir. Buna göre;
TGB’den Suriye’ye ihracat ve transit serbesttir. Ancak, Ticaret Bakanlığı bazı eşyanın TGB’den Suriye’ye ihracı ve/veya transitinde gümrük hizmeti verilmesini izne bağlayabilecek veya bu hizmetlere kısıtlama getirebilecektir. Bu kapsamda, gümrük idaresinin iznine tabi veya Bakanlıkça kısıtlanan eşya listesi Bakanlık internet sayfasında duyurulacaktır.
Suriye’ye ihracat ve transiti Bakanlık iznine tabi eşya
Gümrük idaresinin iznine tabi eşyanın Suriye’ye ihracı ve transitinde gümrük hizmeti verilebilmesi için aşağıda belirtilen evraklarla birlikte, ilgili gümrük müdürlüğüne başvurulur. Ancak, Ticaret Bakanlığınca belirlenecek eşyaya ilişkin başvuruların doğrudan Gümrükler Genel Müdürlüğüne yapılacağını burada belirtmemizde fayda bulunmaktadır. Peki, nedir bu belgeler? Şimdi ona bir göz atalım. Bunlar;
a) Başvuru formu
b) Proforma fatura örneği
c) Suriye’de yerleşik alıcı kişinin/firma ortaklarının pasaport veya tanıtım kartı örneği
ç) Suriye’de yerleşik alıcı kişinin/firmanın açık adresini gösterir belge örnekleri
Bu belgelerle birlikte yapılan başvurular, ilgili gümrük müdürlüğünce en geç 5 iş günü içerisinde sonuçlandırılarak, başvuru sahibine bilgi verilmesi gerekmektedir.
Suriye’den ithalat ve transit
Suriye’den TGB’ye kara yoluyla gerçekleştirilecek ithalat ve Suriye’den TGB’ye kara yoluyla giriş yapmak suretiyle üçüncü ülkelere yapılacak transit işlemlerinde gümrük hizmeti verilmesi gümrük idaresinin iznine tabi bulunmaktadır.
Gümrükler Genel Müdürlüğü, kara yoluyla Suriye’den ithalatı yapılabilecek eşyayı ilgili kurum ve kuruluşların görüşlerine başvurmak suretiyle belirleyecek ve bu kapsamda belirlenen eşya listesi Ticaret Bakanlığı internet sayfasında duyurulacaktır.
Diğer taraftan, Suriye’den TGB’ye kara yoluyla giriş yapmak suretiyle üçüncü ülkelere yapılan transit işlemlerinde, eşya bakımından bir kısıtlama bulunmamakla birlikte, Ticaret Bakanlığı, gerekli gördüğü hallerde, belirli eşyanın Suriye’den kara yoluyla ülkemiz üzerinden üçüncü ülkelere transitinde gümrük hizmeti verilmesine kısıtlama getirebilecektir. Bu kapsamda kısıtlama getirilen eşya listesi de yine Bakanlık internet sayfasında duyurulacaktır.
Suriye’den TGB’ye kara yoluyla gerçekleştirilecek ithalat ve Suriye’den TGB’ye kara yoluyla giriş yapmak suretiyle üçüncü ülkelere yapılacak transit işlemlerinde gümrük hizmeti verilebilmesi için aşağıda belirtilen belgelerle birlikte, ilgili gümrük müdürlüğüne başvurulur: Ancak, Ticaret Bakanlığınca belirlenen eşyaya ilişkin başvuruların doğrudan Gümrükler Genel Müdürlüğüne yapılacağını burada belirtmemizde fayda bulunmaktadır. Başvuru belgeleri aşağıdaki gibidir;
a) Başvuru formu
b) Proforma fatura örneği
c) Suriye’de yerleşik gönderici kişinin/firma ortaklarının pasaport veya tanıtım kartı örneği
ç) Suriye’de yerleşik gönderici kişi/firmanın açık adresini gösterir belge örnekleri
Bu belgelerle birlikte yapılan başvurular, ilgili gümrük müdürlüğünce en geç 5 iş günü içerisinde sonuçlandırılarak, başvuru sahibine bilgi verilmesi gerekmektedir.
TGB üzerinden Suriye’den Suriye’ye transit
Kara yoluyla, Suriye’den TGB’ye girerek TGB üzerinden tekrar Suriye’ye çıkış yapmak suretiyle yapılacak transit işlemlerinde gümrük hizmeti verilmesi gümrük idaresinin iznine tabi bulunmaktadır.
Bu şekilde yapılacak transit işlemlerinde, eşya bakımından bir kısıtlama bulunmamaktadır. Ancak Bakanlık, gerekli gördüğü hallerde, belirli eşyanın Suriye’den Suriye’ye transitinde gümrük hizmeti verilmesine kısıtlama getirebilecektir. Bu kapsamda kısıtlama getirilen eşya listesi Bakanlık internet sayfasında ayrıca duyurulacaktır.
TGB üzerinden Suriye’den Suriye’ye yapılacak transit işlemlerinde gümrük hizmeti verilebilmesi için aşağıda belirtilen belgelerle birlikte, ilgili gümrük müdürlüğüne başvurulur. Ancak, Ticaret Bakanlığınca belirlenen eşyaya ilişkin başvurular doğrudan Gümrükler Genel Müdürlüğüne yapılacağını burada belirtmemizde fayda bulunmaktadır. Başvuru evrakları aşağıdaki gibidir;
a) Başvuru formu
b) Proforma fatura örneği
c) Suriye’de yerleşik gönderici kişinin/firma ortaklarının pasaport veya tanıtım kartı örneği
ç) Suriye’de yerleşik gönderici kişi/firmanın açık adresini gösterir belge örnekleri
d) Suriye’de yerleşik alıcı kişinin/firma ortaklarının pasaport veya tanıtım kartı örneği
e) Suriye’de yerleşik alıcı kişinin/firmanın açık adresini gösterir belge örnekleri
Bu belgelerle birlikte yapılan başvurular, ilgili gümrük müdürlüğünce en geç 5 iş günü içerisinde sonuçlandırılarak, başvuru sahibine bilgi verilmesi gerekmektedir.
Öte yandan, Suriye’den transitinde gümrük hizmeti verilmesi uygun bulunan eşya, geçici depolama yerlerine veya gümrük antrepolarına konulmaksızın üçüncü ülkelere veya Suriye’ye sevk edilecektir. Ancak, söz konusu eşyanın deniz yoluyla üçüncü ülkelere sevk edilecek olması durumunda, eşya liman sahasında bulunan geçici depolama yerlerine konulabilecektir. Bu kapsamdaki eşyanın liman sahasında bulunan geçici depolama yerine alınması uygulaması 31.12.2021 tarihine kadar geçerli olacaktır.
Deniz yoluyla üçüncü ülkelere sevk edilecek eşya, 4458 sayılı Gümrük Kanununun 46 ncı maddesi uyarınca, gümrük idaresince verilen ilave süreler de dâhil olmak üzere azami 90 gün boyunca, liman sahasında bulunan geçici depolama yerlerinde kalabilecektir. 90 günlük süre, son sevkiyatın gümrük işlemlerinin tamamlanmasını müteakip başlayacak olup, söz konusu sürelerin aşılması durumunda, eşyaya ilişkin olarak Gümrük Kanununun 177 ila 180 inci maddeleri çerçevesinde tasfiye işlemine tabi tutulacaktır.
2021/12 Sayılı Genelge kapsamında verilen izinler altı ay süreyle geçerli olmakla birlikte, farklı bir süre kısıtı konularak verilmiş olan izinler süreleri bitiminde sona erecektir.
Genelge kapsamında yapılan başvuruların ilgili gümrük müdürlüğüne yapılması esas olmakla birlikte, Ticaret Bakanlığınca belirlenen eşyaya ilişkin başvurular Gümrükler Genel Müdürlüğüne yapılacaktır. Bu kapsamda yapılan başvurular Bakanlık internet sayfasından duyurulacaktır.
Ayrıca, Suriye’deki güvenlik koşulları ve güncel gelişmelere bağlı olarak, Genelge kapsamında verilmiş olan izinler iptal edilebilecektir. Yine, mer’i mevzuat uyarınca ithalatı, ihracatı veya transiti yasaklanan ya da izne tabi tutulan eşyaya ilişkin hükümler saklı olacaktır. Nihayet, Gümrükler Genel Müdürlüğü, Genelgenin uygulanması sırasında ortaya çıkan özel ve zorunlu durumları inceleyip sonuçlandırmaya yetkili olacaktır.
Netice itibariyle, konu ile ilgili 30.04.2019 tarihli ve 2019/16 sayılı Genelge ile 29.07.2020 tarihli ve 2020/20 sayılı Genelgeleri yürürlükten kaldırarak, ülkemiz ile Suriye Arap Cumhuriyeti (Suriye) arasındaki ihracat, ithalat ve transit işlemleri ile Türkiye Gümrük Bölgesi üzerinden Suriye’den Suriye’ye transit işlemlerinde verilecek gümrük hizmetleriyle ilgili usul ve esasları yeniden belirleyen 2021/12 sayılı Genelge’nin, Türkiye ile Suriye arasındaki dış ticaret ve transit işlemlerine yeni bir boyut kazandırması ve gümrük işlemlerinde etkinliği artırması beklenmektedir.