Av. Şafak AKYÜZ
Youtube ve diğer video izleme platformları aracılığı ile video paylaşılması ilk zamanlarda hobi amaçlı olarak yapılsa da günümüzde gelir getirici faaliyet olarak karşımıza çıkmaktadır. “Youtuber” olarak adlandırılan kesim; hazırlamış olduğu videoları Youtube aracılığı ile internete yüklemekte ve söz konusu videoların izlenmesinden elde edilen reklam gelirinden pay almaktadır. Elbette bu paylaşımda aslan payı Youtube ve diğer video izleme platformları tarafından alınmakta, video sahibi ise değişen oranlarda gelir elde etmektedir. Öyle ki, ülkemizde İŞKUR tarafından üniversite irtibat noktaları aracılığı ile düzenlenen etkinliklerde Bursa, Kayseri, Van, Gaziantep, Samsun ve Antalya’da öğrencilere yönelik olarak Google tarafından “Dijital Girişimcilik” ve “YouTuber Nasıl Olunur” konu başlıklı eğitimler bile yapılmaktadır.[1]
Youtube aracılığı ile video yükleyerek gelir elde edilmesi için yapılması gereken bir takım işlemlerin tamamı internet üzerinden gerçekleştirilmektedir. Bu sebeple gelir elde etme amacıyla sisteme giriş oldukça basittir. Gerekli işlemler internet üzerinden yapıldıktan sonra geriye sadece videoların izlenmesi ve gelir elde edilmesi kalır.
Bu noktaya kadar para kazanmanın oldukça kolay olduğu düşünülebilir. Ancak fiiliyatta para kazanabilmek için, sadık bir izleyici kitlesine sahip olmak ve yayınlanan videoların geniş bir kesim tarafından izlenmesi gerekir. Para kazanma hevesi ile süreci başlatan birçok kişi ise yayınladığı videoların izlenmemesi, izlense dahi elde edilen gelirin düşüklüğü sebebi ile hayal kırıklığı yaşamaktadır.
Bu aşamada, çoğunluk youtuber’ın aklına hiç gelmeyen can sıkıcı bir detayın yani verginin varlığından bahsedilmesi gerekir. Zira Maliye Bakanlığı yetkililerince video izlenme platformları üzerinden elde edilen gelirlerin vergilendirilmesi gerektiği vurgulanmıştır.[2]
Gelir Vergisi Kanunu’nun 2’inci maddesi uyarınca gelire giren kazanç ve iratlar, ticarî kazançlar, ziraî kazançlar, ücretler, serbest meslek kazançları, gayrimenkul sermaye iratları, menkul sermaye iratları, diğer kazanç ve iratlar olarak sayılmıştır.
Gelir Vergisi Kanunu bakımından gelir vergisi konusuna giren kazanç ve iratlar sermaye, emek veya sermaye-emek karşımı bir kaynağa bağlı olarak doğarlar.[3] Sadece sermayeye bağlı olarak doğan gelir unsurları; menkul ve gayrimenkul sermaye iradıdır. Emek mahsulü gelir unsurları ise duruma göre ücret veya serbest meslek kazancıdır. Ticari veya zirai kazançlar ise emek sermaye karışımı bir kaynağa bağlı olarak doğarlar.
Youtube veya diğer video izlenme platformları üzerinden video yükleyerek gelir elde edilmesi bireysel olarak yapılıyor ise, sadece emek mahsulü bir gelirden yani serbest meslek kazancından bahsedilmesi gerekir. Ancak bireyselliğin ötesinde kullanılan ekipmanlar, video çekim teknikleri, farklı uzmanlık alanına sahip kişi veya kurumlardan kurgu, montaj, dublaj, efekt gibi hizmetlerin alınması yapılan faaliyete sermaye karışımına yani elde edilen gelirin ticari kazanç adı altında vergilendirilmesine sebebiyet verecektir.
Yapılan faaliyetin serbest meslek kazancı veya ticari kazanç olarak değerlendirilebilmesi için süreklilik içermesi gerekir. Bu süreklilik sonucunda gelir elde edilip edilmemesi yapılan faaliyetin niteliğine herhangi bir etki yaratmamaktadır. Süreklilik için belirli bir kriter olmamakla birlikte bir yıl içerisinden birden fazla video yüklenmesi yapılan faaliyetin sürekli sayılması için yeterli görülebilir. Bunun yanında bilindik anlamda ticari organizasyon donelerini, yani işyeri, depo, sigortalı işçi gibi unsurları aramak yapılan faaliyetin özü ile bağdaşmayacaktır. Günümüzde cepte taşınan telefonlar ve internet bağlantısı video çekip yayınlamak için yeterlidir. Bu itibarla ticari organizasyonun varlığı için bir kamera ve internet bağlantısı yeterlidir.
Elbette vergi ödenmesi için gerekli olan şey gelir elde edilmesidir. Herhangi bir gelir elde etmeyen youtuber ların vergi ödemesine de gerek yoktur. Ancak unutulmaması gereken şey gelir elde edilmemiş olsa dahi vergisel anlamda yapılması gereken bir takım yükümlülüklerin olduğu ve yapılmamasının cezai sonuçlar doğuracağıdır.
Youtube aracılığı ile gelir elde etme amacıyla internete video yükleyen kişilerin gelir elde edemeseler dahi, mükellefiyet kaydı tesis ettirmeleri ve boş beyannamelerini vermeleri gerekmektedir. Aksi halde elde edilen bir gelir olmasa dahi, geçmişe dönük haklarında mükellefiyet kaydı açılması, beyanname verilmemesi sebebi ile özel usulsüzlük cezası kesilmesi ve matrah takdiri için takdir komisyonuna sevk edilmeleri gündeme gelebilecektir.
Bu itibarla Youtube aracılığı ile gelir elde etme düşüncesinin ciddiye alınması, gelir elde edilmese dahi cezai yaptırımlar ile karşı karşıya kalınabileceği unutulmamalıdır. Ancak bu faaliyetin vergisel yükümlülükler yerine getirilmek sureti ile yapılmasının avantajları da olacaktır. Giderlerin işlenmesi, sponsorluk anlaşmaları yapılması, kurumsal firmalardan gelir elde edilmesi gibi sayılabilecek birçok fayda aslında vergi mükellefi olmayı gerektirir.
Youtuber ın 18 yaşından küçük olması hali çokça karşılaşılan bir durumdur. 18 yaşından küçük olunması vergi ödenmesine engel değildir. 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 9 uncu maddesinde; “Mükellefiyet ve vergi sorumluluğu için kanuni ehliyet şart değildir.” denilmekte olup, aynı Kanunun 10 uncu maddesinde de “Tüzelkişilerle, küçüklerin ve kısıtlıların, Vakıflar ve cemaatler gibi tüzelkişiliği olmayan teşekküllerin mükellef veya vergi sorumlusu olmaları halinde bunlara düşen ödevler kanuni temsilcileri, tüzelkişiliği olmayan teşekkülleri idare edenler ve varsa bunların temsilcileri tarafından yerine getirilir.” hükmü yer almaktadır. Kanun hükümlerine göre 18 yaşından küçük kişilerin mükellef olması için yasal bir engel bulunmamakla birlikte, ergin (reşit) oluncaya dek mükellefiyetle ilgili ödevlerinin Kanuni temsilci tarafından yerine getirilmesi gerekmektedir.
Video izlenme platformları aracılığı ile elde edilen gelirin vergilendirmesinin açıkça düzenlenmesinde fayda vardır. Ancak açık düzenleme yapılmadığı takdirde mevcut riskler unutulmamalıdır. Şuan için Youtube aracılığı ile yüksek miktarda gelir edildiği şeklinde bir algı bulunmaktadır. Ancak gerçeğin bu şekilde olmadığı bizzat uygulamacılar tarafından dile getirilmektedir. Bu itibarla aylık verilecek beyannameler için ödenen damga vergisi kadar para kazanmayan kişilerin bu yolla kendilerini riske atmaları yanlış olacaktır.
Zira, vergi yasalarımız gereği yapılan faaliyet geçmişe dönük 5 yıllık süre içinde vergilendirilebilir. Ayrıca banka hesap hareketlerinde tespit edilen hareketler faaliyetin gelir elde etme amacıyla yapıldığının göstergesi kabul edilecektir. Şuan için bu faaliyetlerin vergilendirilmemesi, ileride geçmişe dönük vergilendirilmeyeceği anlamına gelmemektedir.
[1] http://www.iskur.gov.tr/Haberler/TabId/495/ArtMID/1322/ArticleID/764/%C4%B0%C5%9EKUR-GOOGLE-%C4%B0%C5%9Fbirli%C4%9Fi-Kapsam%C4%B1nda-Bir-Araya-Gelindi.aspx
[2] https://www.cnnturk.com/teknoloji/youtubeta-yer-alan-kanallar-da-vergi-odeyecek
[3] Gelir Vergisi Kanunu Yorum ve Açıklamaları, Oluş Özbalcı Mali Hukuk Bürosu, Oluş Yayıncılık A.Ş.