Prof. Dr. İlhami SÖYLER
Sukuk Kavramı
Sukuk, Arapça sak kelimesinin çoğuludur. Sak; senet, belge, sertifika gibi anlamlar taşımaktadır. Finans literatüründe, finansmana ihtiyacı olan menkul, gayrimenkul veya birtakım haklara sahip firma veya kurumların bunları peşin parayla, sukuk denilen kira sertifikası ihraç etmek üzere kurulmuş varlık kiralama şirketlerine peşin parayla satıp, aynı varlıkları mal ve hakların eski sahibi olan kaynak kuruluşlara kiralaması ve kira süresi sonunda bunları eski sahiplerine geri satmasıdır. Varlık kiralama şirketleri de kira alacakları karşılığında, sukuk denilen kira sertifikalarını halka, yatırımcı kuruluşlara, banka ve sigorta şirketlerine ihraç ederek kaynak kuruluşlara ödedikleri peşin satın alma bedellerini finanse etmektedirler.
Sukuk, bir taraftan kaynak kuruluşlar için finans enstrümanı özelliği taşırken yatırımcılar için de bir yatırım aracıdır.
Sukuk ’un Avantajları
Sukuk (kira sertifikaları) ihracı uygulaması ile, bir taraftan kaynak kuruluşlara önemli avantajlar sağlanırken bir taraftan da varlık kiralama şirketlerine, yatırımcılara ve sukuk ihracına aracılık eden taraflara bir kısım avantajlar sağlar. Sukukun tüm taraflarına mikro ekonomik ve makroekonomik alanda sağlayacağı avantajlar kısaca şunlardır;
-Kaynak kuruluşlar borçlanmaya başvurmadan ellerindeki malları belli bir süreliğine peşin parayla satarak faiz yüküne katlanmadan doğrudan finansman sağlamaktadırlar. Bu durum, kaynak kuruluşun bilançosunu da olumlu bir şekilde etkilemektedir.
-Varlık kiralama şirketleri de sukuk ihraç etmek suretiyle sağladıkları fonların bir kısmı ile kaynak kuruluşlara ödedikleri peşin mal bedellerini finanse ederken, bir kısmıyla da yönetim ve işletme masraflarını karşılamaktadırlar. Kalanı ise kar olarak dağıtılmakta veya oto finansman olarak kullanılmaktadır.
-Yatırımcılar ise hem güvenli olması hem de vergisel ayrıcalıklar elde etme nedeniyle, satın aldıkları kira sertifikaları karşılığında, faizsiz bir gelir (menkul sermaye iradı) elde etmektedirler.
-Bunlara ilaveten, sukuk ihracının asli tarafları (kaynak kuruluşlar, varlık kiralama şirketleri ve yatırımcılar) dışında kalan; aracı kurumlar, yükleniciler, fon kullanıcıları, ortak girişimler ve borsalar da sukuk ihracından dolay; ücret, kâr, prim ve komisyon gibi gelirler elde etmektedirler.
-Son olarak sukuk ihracının yukarıda sıralanan mikro ekonomik yararları yanında; yatırım, üretim, istihdam ve büyüme yoluyla ülke ekonomisine çok büyük avantajları söz konusudur. Ödenen vergiler ve sosyal güvenlik primleri ile de bu manada ciddi yararlar sağlayacaktır.*