Abdulkadir ÇALIŞ / Vergi Müfettişi
Son aylarda tüm dünya ile birlikte ülkemizde de yeniden popüler hale gelen kripto paralar; hayalleri süsleyen kazanç oranlarıyla vatandaşın, kolay ödeme yöntemi olarak esnafın, kontrolü sağlanmaya çalışılan bir alan olarak idari mercilerin gündeminden düşmedi.
Yine bu süreçte, semt pazarlarındaki satıcıların ya da bazı esnafların tezgahlarına “Kripto paralarla ödeme alınır.” yazısını astıklarına da şahit olduk.
Diğer yandan birkaç yıldır internet ortamında kripto paralarla satış yapan muhtelif platformlar bulunmaktaydı ki bu kervana en son dünyaca ünlü bir teknoloji firması, otomobillerini Bitcoin ile satacağını açıklamasıyla katıldı.
İnsanlığın alışverişlerdeki ödeme yöntemleri tarihsel süreçte hep bir değişim içerisinde olmuştur. Mal veya hizmetlerin değiş tokuş işlemi; takas yöntemi ile başlayıp sonrasında mal parayla, altın/gümüşle, daha sonra altın karşılığı olan değerli kâğıtlarla, bunları takiben de altın karşılığı bulunmayan güvene dayalı itibari parayla gerçekleştirilmiştir. 21. yüzyılda ise paranın geldiği son noktaya şahitlik etmekte ve dijital, sanal, kripto paraların finansal/reel sistemdeki ağırlığının arttığını görmekteyiz. (1)
Bu noktada kripto paraların alım-satımından, madenciliğinden, arbitrajından kazanç elde edilmesi bir yana, daha hayatın içinden bir husus var ki o da; sıradan alışveriş işlemlerinde kripto paraların kullanılıp kullanılamayacağı, kullanılmasına engel yasal bir düzenleme olup olmadığıdır.
Belirtilen hususta en güncel düzenleme bugün yayımlanan Resmi Gazete’deki “Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik” ile yapıldı. (2)
Bahsi geçen Yönetmelikte, Bitcoin, Ethereum ya da Ripple gibi kripto paraların (daha genel ifade ile kripto varlık olarak adlandırılarak) tanımı şu şekilde yapılmıştır: Dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıklar… (Bu tanım ile hukuk sistemimizde ilk kez kripto varlık tanımı yapılmıştır.)
Söz konusu tanımın ardından, kripto paraların ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılması istisnasız bir şekilde yasaklanmıştır. Ayrıca bunların ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılmasına yönelik hizmet sunulması da yasaklanmıştır.
Ancak Yönetmeliğin dayanak maddesinde 1211 Sayılı TCMB Kanunu ve 6493 Sayılı Kanunun ilgili hükümlerine atıfta bulunulmuştur.
Bu kanunlarda belirtilen yaptırımlar ve cezalara bakıldığında, söz konusu düzenlemenin ülkemizde faaliyet gösteren yerli ya da yabancı ödeme ve elektronik para kuruluşlarını bağladığı ve dolayısıyla;
- Kredi kartı, banka kartı, sanal kartlar ve diğer ödeme platformları aracılığıyla yapılan ödemeler ya da alışverişlerde kripto para kullanımının yasaklandığı,
- Kripto para borsalarına ya da kripto para borsalarından para transferi işlemlerine herhangi bir kısıtlama getirilmediği,
- Kripto para borsalarında, kripto para alım-satım işlemlerine herhangi bir kısıtlama getirilmediği,
- Kişiler arasındaki alışverişlerde kripto para kullanımına ilişkin herhangi bir kısıtlama getirilmediği,
anlaşılmaktadır.
(1) Hayrunnisa ŞEN DOĞRUYOL. Kripto Para ve Ulus Devletin Geleceği. (14 Nisan 2021) https://www.vergisizdunya.net/yazi/kripto-para-ve-ulus-devletin-gelecegi/2021/04/14/
(2) 16 Nisan 2021 Tarihli ve 31456 Sayılı Resmi Gazete. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasından: Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik. Yürürlük Tarihi: 30.04.2021
Anahtar Kelimeler: Kripto Para, Merkez Bankası, Ödeme, Yönetmelik, Alışveriş, Bitcoin.